بررسی های ناقص

­­بسم الله الرحمن الرحیم بررسی های ناقص آسیب شناسی نظرات جامعه شناختی ایرانی برای تبرک ساقیا بده جامی زان شراب روحانی تا دمی بیاسایم زین حجاب جسمانی بی وفا نگار من می کند به کار من عشوه های زیر لب، خنده های پنهانی شیخ بهائی بارها چه در کتب و چه در فضای مجازی با بررسی هائی جامعه شناختی از جامعۀ کنونی ایران روبرو شده ایم که بعضاً نظرات بدیعی را به همراه داشته است اما عمدتاً در اکثر این بررسی ها، یک نقص کاملاً مشهود به چشم می خورد. این نقص را ذیلاً با اتکاء به داستانی از مثنوی توضیح می دهم. پیل اندر خانۀ تاریک بود عرضه را آورده بودندش هنود هندیان، پیلی برای تماشای مردم آورده بودند اما محل اسکان پیل، خانه ای تاریک بود و درک چگونگیش با حس بینائی ممکن نبود و لذا هر کس باید به کمک حس لامسه و دست کشیدن، از پیل تصویری در ذهن خود ترسیم می کرد. یکی به گوش های پیل دست کشید و آن را بادبزنی پهن تصور و توصیف کرد. دیگری به چهار پایش و لاجرم پیل را چهار ستون پنداشت. سومی به خرطومش دست یازید و اظهار داشت که پیل در واقع یک مار است و چهارمی که شکم پیل را لمس کرده بود، مطمئن شد که پیل، طبلی بزرگ است. اشکال کار در این داستان این است که کلیت یک واقعیت را هیچ کس ندیده است و هر جستجوگری، بخشی از واقعیت را دریافته است که البته راه ادراک کل واقعیت در این صورت سر از ترکستان به در می آورد. موضوع این است که هیچ یک از لمس کنندگان پیل تصوری نادرست ندارند و هر یک در جزئی از یک کلیت، به درستی سخن می گوید. وضعیت بررسی های جامعه شناختی جامعۀ کنونی ایران نیز به همین منوال است. یک کار تحقیقی حول یک محور خاص، باید تمام شاخص های لازم را جمع آوری کند و حتی از کوچک ترین عوامل مؤثر نگذرد تا بتواند با مقایسه ای همه جانبه به واقعیتی قابل استفاده دست یابد. بررسی یک بخش گرچه به تنهائی حاوی واقعیتی است اما این واقعیت در نهایت راه به جائی نمی برد و نمی تواند عملکرد درستی را پیشنهاد کند. جنبۀ بسیار منفی موضوع این است که درست بودن یک جزء باعث می شود تلاشی برای دریافت کل به عمل نیاید و لاجرم عملکرد پیشنهادی نهائی نه فقط کمکی به حل مشکلی نکند بلکه مشکل را پیچیده تر کرده، راه ادراک کلیت و دریافت عملکرد صحیح را نیز به سهم خود ببندد. همین مشکل در کلیت عملکرد نظام جمهوری اسلامی نیز به روشنی قابل مشاهده است. روحانیان حاکم با این تصور که بر تمام دانش بشری و حتی بیش از آن احاطه دارند، برای مواردی برنامه ریزی می کنند که در واقع هیچ اطلاعی از آن ندارند و البته متخصصان امر مخصوصاً دستاورد دانش غرب را که ابداً در شمار آدم به حساب نمی آورند. تسلط بر فن خطابه و بیان مواردی که در واقع حاوی هیچگونه اطلاعات مفیدی نیست و در اکثر موارد با موضوع مربوطه به کلی نامربوط است، ظاهر کار را برای خود روحانیان جلوه می دهد و می پندارند فقط آنانند که صلاحیت حل مشکلات دارند و اینگونه است که کشوری غنی مانند ایران در معضلاتی دست و پا می زند که در یک نگاه ساده، سخت شگفت می نماید عدم تناسب این همه امکانات و این همه معضل.   بادا که خداوند ما را راهنما باشد.

راه 30

­­بسم الله الرحمن الرحیم گذرگاه عافیت گام سی محمد که درود خداوند بر او باد، نیست مگر پیامبری که پیش از ایشان نیز پیامبران دیگری بوده اند ... قرآن کریم. آل عمران. آیه 144   حکومت نخست اسلام1 بعثت پیامبر گرامی اسلام در مکه آغاز شد و ایشان به عنوان فرستادۀ خداوند، رسالتش را در همان شهر آغاز کرد. این رسالت خطاب به کل بشر بود و پیامبر به عنوان آخرین فرستادۀ الهی، آخرین پیام مکتوب خداوند را که معجزۀ ایشان نیز بود، برای بشریت به ارمغان آورد. مدتی بعد، نقش دوم پیامبر یعنی زمامداری ایشان در شهر یثرب که به عنوان شهر پیامبر نامیده شد، آغاز گردید. تفکیک بین این دو نقش، از اهمیت بسیار بالائی برخوردار است زیرا آنچه پیامبر به عنوان پیام الهی خطاب به کل بشریت اعلام فرموده است، غیرقابل تغییر و جزء حقایق ثابت حرکت تاریخ و اجتماعات بشری است اما قوانینی که ایشان در مدینه النبی اجرا فرمود، قوانینی متناسب با جامعه و شرایط و زمان و مکان خاص آن موقع بود و قابل تعمیم به سایر جوامع بشری نیست. اینک به ترتیب به مطالب مهم نخستین حکومت اسلامی می پردازیم: 1- نخستین حکومت اسلامی با قرارداد اجتماعی شروع شد. پیامبر در دو نوبت با اهالی یثرب قرارداد حکومت را منعقد فرمود و این امر به روشنی نشان می دهد که حکومت، قراردادی است بین شهروندان و حاکمیت که تابع شرایط مندرج در قرارداد است و به هیچ عنوان به دین مربوط نیست. دین آنگونه که در قرآن کریم و تعالیم پیامبر اکرم آمده است، ناظر بر ارتباط انسان و خداوند است و هدف نهائی آن، اتمام مکارم اخلاق است در حالی که حکومت به روشنی قراردادی اجتماعی است بین شهروندان و حاکمیت برای ادارۀ کشور و تابع مفاد آن قرارداد. در جهان کنونی که اندیشۀ بشر به رشدی قابل تأمل رسیده است، بهترین شکل ممانعت از سوءاستفاده از دین و تشکیل حکومت به نام دین، دموکراسی است که در آن شهروندان مساوی، حق خود را در هدایت ادارۀ کشور اعمال می کنند و هر نوع ادعای حکومت دینی فقط دکانی تجاری برای تاراج حقوق شهروندان است. البته ممکن است مسلمانان به تشکیل حکومتی اقدام کنند و از طریق نمایندگان خود طبق تعالیم ثابت و جهانی اسلام رفتار کنند اما این بدین معنا نیست که کسی حق تشکیل حاکمیت دینی و حکومت به نام دین دارد زیرا این دو مقوله از همدیگر جداست و حکومت دینی چیزی شبیه آن است که ما به حکومت پزشکی یا حکومت مهندسی قائل باشیم که روشن است خطائی آشکار است. گفتم تعالیم ثابت و جهانی اسلام و این بدین معناست که بین رفتار حکومتی پیامبر در مدینه النبی و تعالیم ثابت و جهانی اسلام تفاوت هائی است که این تفاوت ها را در بخش بعد توضیح می دهیم. تا اینجا طبق رفتار پیامبر؛ حکومت، فقط قراردادی اجتماعی است و لاغیر و این مطلبی است که حدود چهارده قرن قبل پیشوایان ما اعلام و رفتار کرده اند و فلسفۀ سیاسی غرب هم در دو سه قرن اخبر بر آن صحه گذاشته است.   تابستانی دل انگیز داشته باشید همدلان همراه.