راه 30

­­بسم الله الرحمن الرحیم گذرگاه عافیت گام سی محمد که درود خداوند بر او باد، نیست مگر پیامبری که پیش از ایشان نیز پیامبران دیگری بوده اند ... قرآن کریم. آل عمران. آیه 144   حکومت نخست اسلام1 بعثت پیامبر گرامی اسلام در مکه آغاز شد و ایشان به عنوان فرستادۀ خداوند، رسالتش را در همان شهر آغاز کرد. این رسالت خطاب به کل بشر بود و پیامبر به عنوان آخرین فرستادۀ الهی، آخرین پیام مکتوب خداوند را که معجزۀ ایشان نیز بود، برای بشریت به ارمغان آورد. مدتی بعد، نقش دوم پیامبر یعنی زمامداری ایشان در شهر یثرب که به عنوان شهر پیامبر نامیده شد، آغاز گردید. تفکیک بین این دو نقش، از اهمیت بسیار بالائی برخوردار است زیرا آنچه پیامبر به عنوان پیام الهی خطاب به کل بشریت اعلام فرموده است، غیرقابل تغییر و جزء حقایق ثابت حرکت تاریخ و اجتماعات بشری است اما قوانینی که ایشان در مدینه النبی اجرا فرمود، قوانینی متناسب با جامعه و شرایط و زمان و مکان خاص آن موقع بود و قابل تعمیم به سایر جوامع بشری نیست. اینک به ترتیب به مطالب مهم نخستین حکومت اسلامی می پردازیم: 1- نخستین حکومت اسلامی با قرارداد اجتماعی شروع شد. پیامبر در دو نوبت با اهالی یثرب قرارداد حکومت را منعقد فرمود و این امر به روشنی نشان می دهد که حکومت، قراردادی است بین شهروندان و حاکمیت که تابع شرایط مندرج در قرارداد است و به هیچ عنوان به دین مربوط نیست. دین آنگونه که در قرآن کریم و تعالیم پیامبر اکرم آمده است، ناظر بر ارتباط انسان و خداوند است و هدف نهائی آن، اتمام مکارم اخلاق است در حالی که حکومت به روشنی قراردادی اجتماعی است بین شهروندان و حاکمیت برای ادارۀ کشور و تابع مفاد آن قرارداد. در جهان کنونی که اندیشۀ بشر به رشدی قابل تأمل رسیده است، بهترین شکل ممانعت از سوءاستفاده از دین و تشکیل حکومت به نام دین، دموکراسی است که در آن شهروندان مساوی، حق خود را در هدایت ادارۀ کشور اعمال می کنند و هر نوع ادعای حکومت دینی فقط دکانی تجاری برای تاراج حقوق شهروندان است. البته ممکن است مسلمانان به تشکیل حکومتی اقدام کنند و از طریق نمایندگان خود طبق تعالیم ثابت و جهانی اسلام رفتار کنند اما این بدین معنا نیست که کسی حق تشکیل حاکمیت دینی و حکومت به نام دین دارد زیرا این دو مقوله از همدیگر جداست و حکومت دینی چیزی شبیه آن است که ما به حکومت پزشکی یا حکومت مهندسی قائل باشیم که روشن است خطائی آشکار است. گفتم تعالیم ثابت و جهانی اسلام و این بدین معناست که بین رفتار حکومتی پیامبر در مدینه النبی و تعالیم ثابت و جهانی اسلام تفاوت هائی است که این تفاوت ها را در بخش بعد توضیح می دهیم. تا اینجا طبق رفتار پیامبر؛ حکومت، فقط قراردادی اجتماعی است و لاغیر و این مطلبی است که حدود چهارده قرن قبل پیشوایان ما اعلام و رفتار کرده اند و فلسفۀ سیاسی غرب هم در دو سه قرن اخبر بر آن صحه گذاشته است.   تابستانی دل انگیز داشته باشید همدلان همراه.