منافع ملی

­­بسم الله الرحمن الرحیم منافع ملی نگاهی به تاریخ ایران و جهان نشان می دهد که در ممالک غیرمسلمان، حتی زمانی هم که حاکمیت هایشان شکل دیکتاتوری داشت، منافع ملی، معیاری تعیین کننده برای سنجش عملکرد حاکمان بود. در جهان کنونی نیز باز هم به جز ممالک مسلمان، قدرت حاکمیت در تأمین منافع ملی است که شایستگی حاکمان را در حاکمیتشان نشان می دهد. در یک تعریف خلاصه، منافع ملی دو شکل خاص دارد: رفاه و غرور ملت. در صحنه های متعددی از تاریخ جهان، حاکمان، فرآیندی را رهبری کرده اند که درگیری با ملل دیگر، کشورشان را تا مرز نابودی کامل کشانده است. با این حال، ملل جهان از همین حاکمان هم به نیکی یاد می کنند زیرا که از بین رفتن جان و مال ملت، ضرورتی ناگزیر برای حفظ غرور ملی بوده است. ملل درگیر اروپائی در جنگ جهانی دوم، صدماتی عمیق را بر جان و مال خود تحمل کردند. با این حال، رهبرانشان را در جنگ مورد ستایش قرار دادند زیرا آنان، حافظ غرور ملیشان بودند. نکتۀ مهم این است که پس از جنگ، حاکمان کمر به خدمت ملت بستند و فی المثل ملتی مانند آلمان که در پایان جنگ، از هستی ساقط شده بود، با درایت رهبرانش خیلی زود جایگاه خود را در میان ملل قدرتمند و مرفه اروپا به دست آورد. ممالک مسلمان اما متأسفانه چنین نبوده است. به ندرت چهره هائی مانند شاه عباس صفوی را می توان یافت که هم در صحنۀ رفاه ملی و هم در قدرت بخشیدن به کشور، کارنامۀ موفقی دارد. دلیل این امر آن است که شایستگی های حاکمیت های ملل مسلمان بر اساس معیارهائی به جز منافع ملی سنجیده می شود. به عنوان مثال، سلسلۀ قاجار را در نظر بگیریم. به جز عباس میرزای شهید، سایر شاهان قاجار از منظر شخصیت چه بودند؟ افرادی که همّشان مصروف در زن بارگی، شعر و بطالت بود و هرگز هم برایشان مهم نبود که ملت در چه حالند یا جایگاه کشور در جهان چگونه است. در حال حاضر اما ایران دارای نقشی اساسی در جهان امروز است و دو چشم انداز مشخص را باید نخبگان و رهبران کشور در نظر داشته باشند. نخستین عرصه، رفاه ملت است. یک ملت گرسنه، بستری آماده برای انواع مفاسد است. اعتیاد، بیکاری، سست شدن بنیان خانواده، نابودی آموزش و صدها معضل اجتماعی دیگر، ملت ایران را از مسیر شایسته اش دور کرده است. اکثریت نمایندگان مجلس که باید در فدا کردن منافع شخصی به پای منافع ملی، پیشتاز باشند، عکس این مسیر را در پیش گرفته اند. نخبگانی که می توانند در عرصه های مدیریت، مفید باشند، راه ممالک خارجه در پیش دارند. عدم اعتماد دولت به ملت، دولت را به جای خدمت رسانی، مشغول کنترل حتی نهانی ترین اعمال ملت کرده است. منابع انسانی و طبیعی به درستی مدیریت نمی شود و به جای این که اموال عمومی صرف در بهبود حالت ملت شود، تنها در انحصار اقلیتی تاراجگر است. رهبری، تنهاست و کمتر به اعتماد ایشان، پاسخی شایسته داده می شود و ... در چنین صحنه ای، رفاه ملی، واژه ای مهجور و مسخره به نظر می آید. از منظر دیگر، ایران، کشوری است که نه فقط آیندۀ خاورمیانه و ممالک مسلمان را در اختیار دارد بلکه در جهان آینده، نقشی آنگونه پررنگ دارد که دولت و ملت آن موظفند هیچ فرصتی را برای انجام وظیفۀ احسن از دست ندهند. ایران، تنها جزیرۀ آرامش در خاورمیانه است که می تواند مورد اعتماد جهان و مخصوصاً ملل مسلمان باشد. رهبران فاسد عرب، دیر یا زود باید در مقابل ایران تسلیم شوند و هدایت سیاست جهانی خود را به ایران بسپارند. با این حال، ایفای این نقش مستلزم آن است که ایران بر مشکلات اجتماعی ملتش فائق آید. ملتی با وضعیت کنونی هرگز نمی تواند رسالت بدان عظمت در جهان را به انجام رساند. پس بر نخبگان است که منافع خود را یک سو نهند و به منافع ملی بیندیشند، گرچه اینک آن که دغدغۀ منافع ملی دارد، در انزوایش قرار می دهند زیرا که حاکمیت منافع ملی به معنای تعطیل شدن رانت خواری افراد و گروه هائی است که متأسفانه بر بخش مهمی از مواضع قدرت رسمی مسلطند و کوتاه کردن دست آنان از مواضع قدرت، نخستین گامی است در جهت سربلندی کشور و رفاه ملت که چندان هم ساده نیست. آنان، سفرۀ گستردۀ منابع ملی ایران را به راحتی وا نخواهند نهاد و تنها عزم رهبری و ملت است که می تواند با توکل به خداوند یگانه، راه این مهم را هموار کند. راهی که نخست باید با تغییر بخش هائی از قانون اساسی آغاز شود تا نقش ملت در تعیین سرنوشت خود، نقشی شایسته باشد نه نقشی حاشیه ای که اینک هست.   بادا که خداوند ما را راهنما باشد.