خطر جایگزین ها 1

­­بسم الله الرحمن الرحیم خطر جایگزین ها1 آسیب رسانی مطبوعات بدلی سال ها دل طلب جام جم از ما می کرد آنچه خود داشت ز بیگانه تمنا می کرد گوهری کز صدف کون و مکان بیرون است طلب از گمشدگان لب دریا می کرد خواجه شیراز گسیختگی جامعۀ کنونی ایران آنگونه همه جانبه است که اگر به عمق آن توجه کنیم، وحشتی خردکننده ما را فرا خواهد گرفت. ابعاد مصیبت از هر سو که بنگریم، آشکار است و گفتن از همۀ آن ها نه به دلیل شرایط سیاسی، ممکن است و نه در توان اندکی چون من. آنچه امروز می خواهم مطرح کنم، خطر بدلی هاست که بر جای اصلی ها و واقعی ها نشسته اند که در همۀ صحنه ها می توان مشاهده کرد و اینجا مخصوصاً صحنۀ مطبوعات مورد نظرم است. اواسط دورۀ رئیس جمهوری سید محمد خاتمی بود که کل مطبوعات یکجا تعطیل شد و پیش و پس از آن، ارگان های دولتی مأمور شده بودند که جهت خالی نبودن عریضه، هر یک به انتشار روزنامه ای اقدام کنند که از آن میان، صدا و سیما و نیز قوۀ قضائیه را به یاد دارم. پس از آن، این جریان ظاهراً دنبال شده است و البته در شکل و شمایل مطبوعات مستقل و نه وابسته به نظام و باز البته با ادعای فهم و دانش و ارائۀ راه حل برای مشکلات کشور. وقتی کسی چیزی ندارد خیالش راحت است که ندارد و دیگر تصورش را از واقعیت آن چیز از دست نمی دهد اما وقتی به جای آن، چیزی بدلی داشته باشد، به کلی فهم خود را از اصل آن چیز از دست می دهد و به جای آن، فهمی بدلی می نشیند. نمونه اش اجناس بی کیفیت که اگر نمونۀ با کیفیتش را تجربه نکرده باشیم، تصور می کنیم کارکرد آن همین است که شاهدیم و تنها با مقایسه با نمونۀ اصلی، معلوم می شود که واقعیت این جنس بدلی چیست. تا آنجا که به اجناس مادی مربوط می شود، این پدیده فقط به داشتن های مادی ما ضربه می زند اما فاجعه را زمانی متوجه می شویم که همین پدیده را در عرصه های غیر مادی مخصوصاً عرصۀ فرهنگی بنگریم و از تمام عرصه های فرهنگی اینک به مطبوعات توجه می کنیم: مطبوعات در یک نظام آزاد، هادی جامعه اند زیرا اندیشمندان، نظرات خود را در آنجا مطرح کرده، در تضارب و تبادل آراء، بهترین ها گزینش می شود. این، کارکرد مطبوعات اصلی است و اما در مطبوعات بدلی، فقط نظراتی مطرح می شود که از آنِ نخبگان واقعی نیست. نخبگان واقعی یا ممنوع القلمند یا منزوی یا فراری یا زندانی و یا ساکن گورستان. لاجرم، راه حل های مطرح شده مصداق این ضرب المثلند که خواست ابرویش را درست کند، چشمش را کور کرد. یک نمونه از این راه حل ها را در بخش دوم همین مطلب می نگریم.   بادا که خداوند ما را راهنما باشد.