راه 32

­­بسم الله الرحمن الرحیم گذرگاه عافیت گام سی و دو و اگر [قرآن کریم] از جانب غیر از خداوند بود، در آن اختلاف زیادی می یافتند قرآن کریم. نساء. آیه 82   حکومت نخست اسلام3 3- نکتۀ اساسی سوم که بیش از سایر مسائل مربوط به نخستین حکومت اسلام باید بدان توجه داشت، در واقع ادامۀ موضوع نخست است. در موضوع نخست گفته شد که پیامبر، حکومت مدینه النبی را به عنوان پیمانی اجتماعی بین ایشان به عنوان زمامدار و مردم مدینه تشکیل دادند. به شکل طبیعی، نقش دوم پیامبر به عنوان زمامدار از اینجا آغاز می شود و ایشان به عنوان رئیس حکومت باید نسبت به مسائلی تصمیم بگیرد که خاص جامعه و شرایط آن زمان است. عدم تفکیک نقش پیامبر به عنوان فرستادۀ خداوند و نقش دوم ایشان به عنوان زمامدار یک نظام سیاسی باعث کج فهمی های بی شماری در مفاهیم دین اسلام شده است که خلاصتاً برخی از آن ها توضیح داده خواهد شد. هنگامی که پیامبر در شهر یثرب که به مدینه النبی (شهر پیامبر) معروف شد، حکومت سیاسی خود را آغاز کرد، در میان اعراب، قوانینی حاکم بود که اکثر این قوانین را پیامبر موقتاً پذیرفت. این قوانین در تقسیم بندی های بعدی به عنوان قوانین امضائی معروف است در مقابل اندک قوانینی که از آن به قوانین تأسیسی نام برده می شود. علت پذیرش اکثریت قوانین جامعۀ عرب، تطبیق آن ها با مفاهیم اسلامی نبود بلکه این، اصلی مسلم در قانونگذاری است که قانون زمانی می تواند مؤثر باشد که با شرایط اجتماعی متناسب باشد و به همین دلیل، پیامبر به ناچار قوانین موجود را که در موارد زیادی هم اجرا نمی شد، پذیرفت و در تثبیت و اجرای کامل آن کوشید تا جامعه با اجرای قوانین آشنا شود و به تدریج همراه با رشد اجتماع، قوانین نیز در جهت اصول اسلام تغییر یابد. به عنوان مثال، گرچه دیۀ قتل یک مرد سال ها قبل از شروع رسالت پیامبر، یکصد شتر تعیین شده بود اما این قانون یا اجرا نمی شد و یا با تبعیض اجرا می شد. معمولاً اگر مقتول، وابسته به قبیله ای نبود، قاتل از پرداخت دیه ابا می کرد و در موارد زیادی هم قبیلۀ مقتول به خونخواهی مقتول، بر قبیلۀ قاتل می تاختند و یک قاتل بسا که باعث جنگ و خون ریزی فراوانی می شد. پیامبر کوشید همین قانون را در مورد همه به شکل مساوی اجرا کند. به همین شکل، باید بین آیات قرآن نیز قائل به تفکیک شد. برخی آیات، کل بشریت را در هر زمان و مکان مورد خطاب قرار می دهد و برخی دیگر، تکلیف مواردی خاص را در حکومت سیاسی مدینه تعیین می فرماید. محققان قرآن کریم به دلیل این که هر دو دسته را وحی لایتغیر فرض کرده اند، مجبور شده اند برای تناقضاتی که بین آنان است، راه حل هائی بیابند که با کلیت آیات قرآن متناسب نیست. قرآن کریم، به صراحت یکی از دلایل وحی و معجزه بودن خود را عدم تناقض و وحدت آیات اعلام می فرماید. از طرفی آیۀ شریفه هر نوع اکراه را در دین رد می کند و در مقابل، تأسیس حقوق ارتداد حکم می کند که هیچ فرزند مسلمانی حق انتخاب دینی دیگر ندارد وگرنه به قتل می رسد. ظاهر مطلب، تناقض را نشان می دهد در حالی که بررسی درست موضوع نه تنها نشان می دهد تناقضی وجود ندارد بلکه راز فرمودۀ خداوند در یک دست و واحد بودن و عدم اختلاف در قرآن روشن می شود. ادامۀ مطلب را در شمارۀ بعد پی می گیریم.   تابستانی دل انگیز داشته باشید همدلان همراه.